We leven in bijzondere tijden. Omwille van het coronavirus zijn er maatregelen genomen die enkele maanden geleden nog ondenkbaar waren. De beslissing hiertoe werd genomen zonder een fundamentele, kritische en publieke discussie, met enorme sociale gevolgen voor vrijwel iedereen. De democratie is half lamgelegd en belangrijke burgerrechten, zoals de vrijheid van vergadering, vereniging en betoging, zijn opgeschort.

De inspanningen van de voorlopige regering waren ongetwijfeld goed bedoeld, gericht op het beperken van het aantal besmettingen, maar dat neemt niet weg dat ze heel eenzijdig tewerk is gegaan, zich alleen verlatend op virologen. Landen zoals bijvoorbeeld Zweden of Taiwan hebben een andere koers gevolgd, die veel meer in rekening nam dan alleen het strikt klinische aspect.

Sommigen denken dat democratie en de effectieve bestrijding van een crisis niet samengaan. Maar dat zien wij anders. Net echte (directe) democratie zorgt voor een breed draagvlak en de nodige solidariteit in de samenleving, zodat iedereen zich verbonden voelt en bereid is offers te brengen. Bekijk bijvoorbeeld deze korte maar krachtige video van de Zwitserse publieke omroep (4 min.) die aantoont dat juist Zwitserland met zijn directe consensusdemocratie goed is toegerust om de coronasituatie en de economische gevolgen daarvan het hoofd te bieden. En juist in crisissituaties worden vaak overhaast besluiten genomen waar we later spijt van krijgen. Daarom:

1. De rol van de parlementen dient ook in coronatijd onaangetast te blijven. Een rechtstaat dient te blijven functioneren middels de grondrechten. Wetgeving en parlementaire controle is even nodig als in niet-crisisperiode. Bij inperking van grondrechten dient eerst te worden nagegaan of een minder ingrijpende maatregel geen evenwaardige bescherming biedt.
2. Speciale voorschriften en wetten dienen tijdelijk te zijn, al lijken ze nog zo gering. Zelfs herhaaldelijk verlengde uitzonderingswetten mogen niet in het gewone rechtenbestand belanden.
3. Parlementaire discussies dienen openbaar gevoerd. Bij debatten over drastische maatregelen dient het principe van openbaarheid verzekerd te zijn.
4. Adviesorganen dienen breed bezet te zijn. Een pandemie is niet alleen een medisch probleem, andere disciplines zijn voor het adviseren van de politiek even noodzakelijk (sociale wetenschap, ethiek, economie, rechts- en politieke wetenschap ...). Rekening dient gehouden met de nevenwerkingen van Corona: sociale isolatie, depressies, toename huiselijk geweld, verlies van verplegend personeel, beperking van gezondheidszorg, economische en existentiële gevolgen.
5. Burgers erbij betrekken met een representatief bezette burgeradviesraad.
6. Transparantie verzekeren. Het is nu van het grootste belang om te beantwoorden aan de norm ‘vrijheid van informatie’. Beleidsdocumenten, scenario’s, adviezen, modelberekeningen: alle dienen ze gepubliceerd te worden. Ook de crisiseenheden die de regering vormt en de bezetting ervan dienen transparant te zijn.
7. De beslissingen en de reden ervan dienen begrijpelijk te zijn. Op een empirische en wetenschappelijke basis genomen. Waar de politiek onvoldoende gegevens voor kan leggen dient ze die te vervolledigen op grond van basisonderzoek. Ook het spectrum van interpretaties aan gegevens dient ze aan te tonen en plausibele tegengestelde meningen toe te laten. Dit sterkt het vertrouwen en is beter dan ervan beschuldigd te worden gegevens te negeren. Heel belangrijk is ook op te tekenen welke opbrengst met elke maatregel wordt beoogd.
8. Vrijheid van vergadering en demonstratie dient behouden. Door het lamleggen van het openbaar leven is democratische deelname door bijvoorbeeld het demonstratierecht sterk ingeperkt. Dit mag door Corona geen onherstelbare schade lijden. Digitale communicatie en actie kan de openbare meningsuiting niet vervangen. Wanneer het besmettingsrisico even laag gehouden wordt als in elke andere openbare ruimte dienen vergaderingen en demonstraties toegelaten te zijn. De politiek doet er goed aan thema’s waarrond een grote discussiebehoefte bestaat net nu niet door te drukken, vooral omdat het nu zo moeilijk is om petities en referenda op te starten. In het ander geval zou ze het vertrouwen beschadigen in de genomen beschermmaatregelen.
9. Vrije godsdienstuitoefening niet verhinderen. Afstandsregels zijn in kerken, moskeeën, synagogen gemakkelijker te respecteren dan in bouwmarkten. Gericht te overwegen per locatie. Idem voor ter aarde bestelling en afscheid van stervenden.
10. Privacy verzekeren. Indien de wetgever bewegingsanalyse noodzakelijk vindt dient er een overeenkomstige rechtsgrond voor gecreëerd, georiënteerd naar vrijwilligheid, persoonsrecht, privacy, beperkte gegevensopslag.
11. Wereldwijde solidariteit. De zwaksten worden het hardst getroffen. Het virus leert ons dat we één familie zijn. De internationale gemeenschap dient hulp te bieden.
12. Onze omgang met de crisis evalueren. Na de crisis dient het management van de verschillende politieke niveaus geëvalueerd en lessen voor de toekomst getrokken. Een door loting samengestelde burgerraad dient hierbij betrokken te worden.

We bespreken dit op onze volgende tweewekelijkse videoconferentie van maandag 11 mei om 19u30. Schrijf in en stuur je vragen door naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Het groeiende team Guido, Erica, Marc, Bert, Eric, Dirk, Marie-Claire zoekt nog een vrijwilliger/ster die de social media wil verzorgen. Mail naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.