Open brief

Zowel voor Oekraïne als voor het klimaat: snel afkicken van fossiele brandstoffen

25 maart 2022 luidt de terugkeer van de klimaatstakingen en de onvermoeibare mobilisatie van jongeren over de hele wereld. 25 maart 2022 is ook de dertigste dag van de Russische invasie in Oekraïne, een nieuwe mondiale crisis met dramatische gevolgen. Voor de Klimaatcoalitie is het onmogelijk deze twee los van elkaar te zien en is het van essentieel belang om rechtvaardige en duurzame antwoorden te bieden.

De crisis in Oekraïne vraagt om uitzonderlijke reacties en solidariteit. Daarom sluit de Klimaatcoalitie zich aan bij de collectieve oproep tot een onmiddellijk staakt-het-vuren en toont zich solidair met al diegenen die Oekraïne hebben moeten ontvluchten en allen die zich tegen de oorlog verzetten. De Klimaatcoalitie herinnert er ook aan dat alle mensen die een oorlog ontvluchten, ongeacht hun nationaliteit, recht hebben op een waardige en menselijke opvang. Tegelijkertijd toont de terugkeer van de klimaatmobilisaties aan in welke mate de klimaatcrisis even prioritair blijft voor burgers, jong en oud, en dit ondanks de vele gelijklopende crisissen. De reacties op de Oekraïense crisis, op korte of op langere termijn, kunnen niet worden los gezien van de rechtvaardige transitie naar een koolstofarme wereld.

De impasse rond fossiele brandstoffen doorbreken

Het eerste duidelijke verband tussen de klimaatcrisis en de crisis in Oekraïne is onze verslaving aan fossiele brandstoffen. Ondanks herhaalde waarschuwingen van wetenschappers is onze afhankelijkheid van olie, kolen en gas enkel toegenomen, waardoor we ons vandaag in een onhoudbare situatie bevinden, in het bijzonder tegenover het regime van Vladimir Poetin.  Momenteel vloeit dagelijks meer dan een miljard dollar van het Europese budget naar de schatkist van de Russische staat. België ontsnapt niet aan deze toxische relatie,  in 2021 betaalde ons land volgens cijfers van de Nationale Bank  1,7 miljard euro aan Rusland voor zijn fossiele brandstoffen. Dat geld wordt door Rusland gebruikt om de oorlog te financieren. De invoer van alle fossiele brandstoffen uit Rusland moet dan ook onmiddellijk worden stopgezet. 

Green is the new black, ... maar niet aan elke prijs

Om de doelstellingen van het Akkoord van Parijs te halen, moeten we niet enkel afstappen van Russische olie en gas, maar van alle fossiele brandstoffen Op dit moment liggen we uit koers: volgens het Internationaal Energieagentschap is 2021 een nieuw recordjaar voor de uitstoot van broeikasgassen. De Oekraïense crisis is een zoveelste wake up call om de impasse te doorbreken waarin onze landen zijn beland. Dit moet een impuls genereren om massaal te investeren in schone energie, en zo te zorgen voor energieonafhankelijkheid, een stabielere veiligheidssituatie en een extra kans om de klimaatverandering te bestrijden. Bij de grootschalige ontplooiing van hernieuwbare energiebronnen moet naast strategische, ook rekening worden gehouden met ethische kwesties en van een mogelijke nieuwe afhankelijkheid van "zeldzame" mineralen, zoals lithium, kobalt of coltan, die op hun beurt hun limieten en geopolitieke implicaties kennen, vooral in lage-inkomenslanden.Oplossing 1: Ons energieverbruik verminderen 

We moeten oppassen niet van de ene crisis in de andere te geraken. Indien we niet ons energieverbruik niet verminderen, dreigt de nakende transitie een nieuwe grondstoffen-rush en bijkomende schendingen aan het milieu en de mensenrechten met zich mee te brengen. Niet alleen de bron van onze energieopwekking moet worden veranderd, maar ook, en vooral, de hoeveelheid die we verbruiken: het slechts vervangen van fossiele brandstoffen door hernieuwbare energie of intensieve elektrificatie, zonder onze huidige consumptie- en productiewijzen te veranderen, is geen optie. . Het is tijd voor een diepgaande maatschappelijke transformatie, door een drastische verkleining van onze voetafdruk en onze honger naar energie te stillen. Het spreekt voor zich dat dit de belangrijkste hefboom is om onze broeikasuitstoot daadwerkelijk terug te dringen. Dit moet het fundament - en niet het aanhangsel- vormen van toekomstgericht energiebeleid, zo niet schiet het zijn doel voorbij.Het sociale verzoenen met het klimaat voor doeltreffende en inclusieve maatregelenDeze ingrijpende maatschappelijke verandering vergt duidelijke en moedige politieke besluiten. Een eerste hefboom voor actie is de uitvoering van een Marshall-plan voor de renovatie en isolatie van gebouwen. België heeft een oud woningbestand, en vele gezinnen kunnen zich de kosten van noodzakelijke renovaties niet veroorloven. Deze gezinnen moeten tijdens het hele renovatieproces worden begeleid en ondersteund, met bijzondere aandacht voor de huurders die vaak, letterlijk, in de kou staan.
Een tweede belangrijke hefboom is een grondige herziening van onze ruimtelijke ordening om de woonkernen aantrekkelijker te maken en zo onze afhankelijkheid aan de auto te verminderen. Dit moet gepaard gaan met het aanmoedigen van emissievrij autodelen, massale investeringen in openbaar vervoer en zachte modi, zoals fietsinfrastructuur.
Een onmiddellijk gevolg van de oorlog in Oekraïne is de dramatische stijging van de energie- en brandstofprijzen. De situatie duurt nu al vele maanden en is voor veel huishoudens onhoudbaar geworden. Deze verwevenheid van de verschillende crisissen illustreert dat sociale en klimaatmaatregelen moeten worden gecombineerd om elkaar wederzijds te versterken. 

Concrete uitwegen uit crisissituaties

De gemeenschappelijke les uit alle crisissen die de wereld momenteel door elkaar schudt - het klimaat, de gezondheid, de economie of de veiligheid- , is het belang van een structureel  sociaal rechtvaardig beleid, gericht op de lange termijn. Tunnelvisie en korte-termijn-handelen zal niet het nodige antwoord bieden op al deze uitdagingen. Integendeel, er is dringend nood aan een systemische visie waarin de internationale en onderling verweven dimensies van alle uitdagingen worden geïntegreerd, om zo een mondiaal en inclusief antwoord te bieden. Het is in deze context dat de Klimaatcoalitie meer dan 100 maatregelen voorstelt, gebundeld in een "Belgian Green New Deal". Deze voorstellen willen een samenhangend antwoord geven op de uitdaging naar een koolstofarme maatschappij, door de sociale, economische en ecologische dimensies te combineren.

De Klimaatcoalitie

Bron:https://mailchi.mp/ccb10a67ecf9/2802-persbericht-communiqu-de-presse-14920394?e=23fc066766