Mijnheer de voorzitter, nu de storm even is geluwd willen we toch nog eens terugkomen op de onverkwikkelijke Arco-affaire. In Visie (25/11/11) vraagt u zich af hoe we toch in het midden van die storm zijn terecht gekomen, welke lessen we daaruit kunnen trekken en hoe het nu verder moet met de – in de publieke opinie- zwaar belaagde christelijke arbeidersbeweging.

“ De onderliggende boodschap”, van al die kritiek, aldus Bram Verschuere in DWM (29/11/11) “luidt in feite: het ACW houdt er nu best mee op om zijn maatschappelijke rol te spelen.” We begrijpen inderdaad goed dat vele krachten in de samenleving zich nu vergenoegd in de handen wrijven en eindelijk een stok hebben gevonden om de hond te slaan. Daar moeten we ons met hand en tand tegen verzetten. Want net als u zijn wij voor een sterke maar ook onafhankelijke en radicale christelijke arbeidersbeweging. Bovendien treft de kritiek niet enkel ‘de top’ van de beweging maar ook de vele duizenden militanten die zich met hart en ziel voor het project van die christelijke arbeidersbeweging in zetten. Wij claimen met ‘Beweging’ niet de spreekbuis te zijn van de ganse beweging maar we kunnen terug vallen op een jarenlange traditie van ononderbroken inzet in alle geledingen van de beweging. En samen met vele militanten hebben we ons vaak vragen gesteld bij de koers die de christelijke arbeidersbeweging is ingeslagen.

Tegen de sirenenzang van het neoliberalisme

Zo zijn we altijd van oordeel geweest dat de dynamiek van het neoliberalisme waarmee we, al decennialang overspoeld werden niet altijd correct werd ingeschat en dat de beweging, net zoals vele andere bewegingen en partijen, minstens gedeeltelijk overstag is gegaan voor de sirenenzang van het door het neoliberalisme geproclameerde vooruitgangsgeloof in de vrije markt. Aan het geloof in de almacht van de vrije markt viel niet meer te ontkomen. Wie koos voor welvaart en voorspoed moest, koos voor de zegeningen van de vrije markt. Hoe is het zo ver kunnen komen? Was de christelijke arbeidersbeweging zich niet bewust van de vele gevaren die in het nieuwe geloof schuil gingen? Gedeeltelijk wel, maar men was er niet van plan ‘de hele constructie’ onderuit te halen. De ‘façade’ wat bijwerken leek meer dan voldoende. Maar de fundamenten van het systeem bleven buiten schot. De recessie van 2009, het ineen stuiken van de hele economie, werd uitgelegd als het gevolg van het risicogedrag van inhalige en door hebzucht gedreven bankiers. Maar met het aan banden leggen van de hebzucht, meer regulering, transparantie en controle zouden we wel op veel ‘goede vruchten’ kunnen rekenen. Dat naar aanleiding van deze kwestie het kapitalisme zou moeten worden afgeschaft, kwam niet ter sprake. Nochtans liggen daar de wortels van de huidige financiële en economische crisis. Het is inderdaad niet zo zeer het financieel systeem dat kraakt, het is het kapitalisme dat kraakt. En dat systeem, mijnheer de voorzitter, had de beweging veel harder moeten aanpakken.

Voor een economie in dienst van mens en samenleving

Ontstaan in de strijd tegen het kapitalisme is de arbeidersbeweging –ook de christelijke- in de letterlijke betekenis van het woord een tegenbeweging. De arbeidersbeweging heeft zich van bij het begin altijd verzet tegen de heersende kapitalistische economische aanpak. Het besef was altijd aanwezig dat het belangrijk was greep te krijgen op de economie. Zowel de economie als de financiële markten zijn er niet voor zichzelf en zeker niet om steeds meer winst te accumuleren. Het geldwezen (spaar en kredietwezen) is maar een hulpmiddel voor de economie en de economie hebben we nodig om een samenleving uit te bouwen in dienst van mens en samenleving. Op die manier is economie een proces dat ons allen aan gaat en daarom moet die economie ook van ons zijn. Maar de economische macht waarover we vroeger beschikten, zonder dat aandeel te willen overdrijven, zijn we in de loop der jaren kwijt gespeeld. Geleidelijk aan gaven we onder druk van het ‘neoliberalisme’ onze economische troeven uit handen. Gans de economische poot van de beweging werd ontbonden. Met als sluitstuk de toetreding van Arco tot Dexia. Op dat moment werd de arbeiderscoöperatie ten grave gedragen, werd het ACW met handen en voeten gebonden aan het bancaire systeem en werd het een institutionele belegger die zijn eieren in de korf van het risicovol financieel kapitalisme legde. We moeten daar niet flauw over doen, mijnheer de voorzitter, met volle verstand hebben ‘de bankiers’ van de beweging gekozen voor ‘de vlucht vooruit’. The sky is the limit. Grootschaligheid, winstmaximalisatie, efficiëntie, zakelijkheid, rendabiliteit, dat was ‘de tijdsgeest’ die ons dwong om in die nieuwe benadering te stappen, heb je ergens laten optekenen. Maar neem ons niet kwalijk als we ons daar van distantiëren. Was ook ‘de tijdsgeest’ verantwoordelijk voor het feit dat de coöperanten van Arco in feite gedegradeerd waren tot leveranciers van middelen die op geen enkele serieuze manier betrokken werden bij de doelstellingen en de wijze waarop die werden nagestreefd? De Arcoslogan ‘Uw aandeel voor een betere samenleving’ betekende in feite enkel en alleen dat er af en toe wat ‘materieel voordeel’ kon opgestreken worden. Sta ons ook toe, mijnheer de voorzitter, erop te wijzen dat niet iedereen in het ACW met deze ontwikkelingen tevreden was. Maar de criticasters kregen lik op stuk. Tijdsgeest of niet, de arbeidersbeweging is precies ontstaan omdat ze zich tegen de toenmalige tijdsgeest heeft afgezet. Die houding heeft de beweging, toen met velen overtuigd dat ‘the sky the limit’ was, niet kunnen opbrengen. Dat ze ook in 2008 geen onraad rook, vinden wij helemaal van de pot gerukt. En wie in het voorjaar van 2011 nog ‘goed –nieuws- brenger’ was, lijkt ons echt ter kwader trouw. Het is dus tijd om het roer om te gooien. Om te beginnen door in eigen huis schoon schip te maken met de zogeheten financiële experten. En verder zouden wij koploper moeten worden in de maatschappelijke en politieke strijd om het kapitalisme te bestrijden en het financieel kapitalisme voorgoed aan de ketting te leggen.

Een nieuwe coöperatieve revolutie

De koorts naar steeds meer veroorzaakte een reusachtige zeepbel die nu in ons gezicht ontploft is. Daar kan maar één grote les uit getrokken worden. De privébanken hebben hun failliet bewezen. Banken moeten gedwongen worden hun financiële middelen in te zetten ten dienste van de reële economie. Ooit hebben wij er uitdrukkelijk voor gekozen, mijnheer de voorzitter, ons als beweging in te zetten tegen onrechtvaardige structuren en het systeem te veranderen. Werknemers moesten het aandeel in de macht veroveren dat hen op alle vlakken van het maatschappelijk leven toekwam. Een economie in dienst van mens en samenleving was het ordewoord en het kapitalisme werd afgewezen omdat het niet in staat was om de kloof tussen rijk en arm te dichten en steeds meer in het voordeel van de rijken speelde. Hoe kunnen we vandaag een economie in dienst van mens en samenleving uitbouwen? Zeker niet door te participeren aan de (losgeslagen) financiële markten. Streng gereguleerde openbare banken die aan een stevige democratische controle worden onderworpen en die alle spitstechnologische trucs van beleggingsactiviteiten moeten afzweren, kunnen een bijdrage leveren. En wat te denken van een echte coöperatieve bank? Een bank van ons. Waarom niet? Dan beletten we tenminste dat met ons geld het financieel kapitalisme verder de samenleving ontwricht, het milieu kapot maakt en jobs en inkomens vernietigt. En dan komen er perspectieven om met de opgebouwde middelen maatschappelijke doelen te realiseren die het goede leven een stap dichter bij brengen. Vandaag lijkt het erop dat de economische activiteit de sociale beweging zwaar beschadigd heeft. Is dat een reden om de coöperatieve uitbouw voor goed af te schrijven? Wij denken van niet en daarin, mijnheer de voorzitter, erkennen we u als medestander. In juli van dit jaar had u het in ‘De Wereld Morgen’ (04/07/11) over een “coöperatieve revolutie”. U zag duidelijk een toekomst voor het coöperatief ondernemen. Coöperaties, zegt u, zijn er om te proberen de markt terug te winnen of te sturen of om een plaats te krijgen op die markt. Coöperaties laten zien dat ook op een andere moet en kan economisch ondernomen worden. Bovendien is de maatschappelijke betrokkenheid erg essentieel. Een goed beheerssysteem stelt paal en perk aan onethisch en roekeloos risicozoekend gedrag. Als we zo te werk gaan, zegt u, krijgen we weer greep op onze economie en dus op onze maatschappij. Het is wel wrang dat net de Arco-sage laat zien hoe die principes in feite van nul en generlei waarde waren.

Een nieuw politiek project

We beseffen dat we u heel wat vragen maar de beweging is toch iets verschuldigd aan de werknemers en aan de samenleving. Daarom nog een laatste oproep. De christelijke arbeidersbeweging is een machtige organisatie die beschikt over vele tienduizenden militanten in alle geledingen van de beweging die tegelijk actief zijn in organisaties rond milieu, sociale problemen, derde wereld, enz. Hoe blijft de beweging al die mensen aan zich binden? Niet aan de organisatie op zich maar voor een project van een sociaal rechtvaardige, duurzame en participatieve samenleving? Met welk maatschappelijk en politiek project wil de beweging al die mensen blijven mobiliseren? En eerlijk gezegd zijn we daar niet gerust in. Na WO II werd ons politiek project toevertrouwd aan ‘de vrienden’ in de huidige CD&V. Maar die partij is in de loop der jaren op sociaaleconomisch vlak steeds meer opgeschoven in de richting van het neoliberalisme. Het meeste recente bewijs daarvan is het congres waarop CD&V de lof zong van het door onze beweging totaal onrechtvaardig genoemde regeerakkoord van Di Rupo I. Op 650 aanwezigen was er niemand die maar ook een enkele kritische bemerking maakte bij het sociaaleconomische luik van dit regeerakkoord. Toch wil het ACW zijn ‘bevoorrechte partner’ nog steeds niet in de steek laten. Wij vragen u, mijnheer de voorzitter, het geweer van schouder te veranderen. Wacht niet tot CD&V electoraal nog dieper wegzakt. Werk een eigen uitgesproken maatschappelijke keuze uit. Laat daarbij het concrete werknemersbelang primeren op een flou ‘algemeen’ belang dat vaak misbruikt wordt om een eerder kleine groep te bevoordelen. Spreek u duidelijk uit tegen de neoliberale principes die de samenleving domineren en meer en meer verknechten. Weiger te aanvaarden dat de winst van enkelen primeert op het goede leven van velen. Neem dus een initiatief, kom naar buiten met een eigen uitgewerkt plan, bediscussieerd en gedragen, waarmee de beweging de boer op kan, de confrontatie tegemoet. Met ‘een recht voor de raap’ project dat mensen terug perspectief biedt en uitdagend genoeg is om, samen met alle progressieve krachten van het land, te bewijzen dat een andere wereld mogelijk is.

Herkent u zich in deze Open Brief van Beweging? Dan zouden wij het op prijs stellen dat u ons dat zou laten weten via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. en ook of wij uw naam onderaan deze Open Brief mogen toevoegen.

PS Een meer uitgesponnen versie van deze brief is te vinden op de website van Beweging, via onderstaande link.

Link

Beweging