Het artikel gaat in op de plannen van de Commissie om water te privatiseren en zet uiteen wat het Europees Burger Initiatief beoogt.

Geheime plannen onthuld

Het Duitse TV programme Monitor onthulde hoe de Europese Commissie tracht de watervoorziening in de Europese Unie te privatiseren in een uitzending eind December 2012. http://www.youtube.com/watch?v=rbCD8HA11sg  (in Duits maar met Engelse ondertiteling) Via de zogeheten concessie-richtlijn bestaat het risico dat gemeenten het moeilijker krijgen om concessies voor afval-ophaal, water-voorziening maar ook sociale voorzieningen aan gemeentelijke of andere publieke ondernemingen te gunnen. Zij komen onder druk om die op de markt te brengen. Vooral Duitse en Oostenrijkse politici hebben dit opgepakt en zich tegen het voorstel van de Commissie gekant. De Commissie zegt wel dat de rcihtlijn niet voorschrijft dat er geprivatiseerd moet worden, maar zij zet in haar voorstellen voor de richtlijn uiteen hoe het concurrentie en publiek-private samenwerking kan bevorderen. De Commissie heeft zich ontpopt tot voorvechter van een neo-liberale politiek die het bedrijfsleven ten goede komt.  Datzelfde programma van Monitor toonde aan hoe het particuliere bedrijfsleven zich in allerlei werkgroepen heeft gewurmd die de Commissie van advies moeten dienen over onderwerpen die betrekking hebben op water.  Een klassieke combinatie van een administratie die uit ideologische motieven maar ook door haar verwevenheid met ondernemingen de publieke voorzieningen probeert de das om te doen. En daar profiteren die particuliere ondernemingen weer van door de nieuwe markten en mogelijkheden voor winst  die geopend worden. Het interne markt comité van het Europees Parlement, gedomineed door conservatieven, heeft de concessie-richtlijn er door gedrukt. Voorstellen om de richtlijn te verwerpen, of om een brede uitsluiting van publieke diensten te hebben haalden het niet. Ook voorstellen om water- en afvalwater- buiten de richtlijn te houden haalden het niet. Het voostel moet nu nog in een voltallige zitting van het Parlement gestemd worden, waarschijnlijk in Maart.

Het neo-liberale beleid van de Commissie: water als voorbeeld

Dat de Europese Commissie een neo-liberaal beleid voert, zullen de lezers van LEF waarschijnlijk wel onderschrijven. En lees er anders de brief van de Europese Commissie aan EPSU, de Europese vakbondsfederatie publieke diensten, en een grote groep andere organisaties op na.  Wij hadden de Commissie gevraagd om te stoppen met het aggressieve beleid om publieke diensten waaronder de water bedrijven te privatiseren in landen als Griekenland en Portugal. Als onderdeel van de voorwaarden die de Troika stellen aan die landen om gesteund te worden, worden die regeringen gedwongen maatregelen te nemen die gaan van het ontslaan van ambtenaren, het snijden in salarissen, tot het verlagen van minimumlonen en het mogelijk maken om CAOs te ontduiken. En dus ook privatisering van overheidsbedrijven. De brief van de Commissie is klip en klaar. “Privatisering helpt om subsidies te verminderen.”  Maar dat betekent dat de prijs voor een essentiele dienst omhoog gaat wat er toe kan leiden dat er meer water gerelateerde ziekten komen zoals in Engeland toen Thatcher daar de waterbedrijven privatiseerde. “Het heeft het potentieel om de efficiency te verbeteren.” Hoe dan ? Werknemers ontslaan ? “ Het kan bijdragen aan de concurrentiekracht van de economie.” Dit is grote kul en niet aangetoond. Publieke ondernemingen zorgen er voor dat de infrastructuur aanwezig is waar de samenleving en ook het bedrijfsleven van kan profiteren. Publieke diensten zorgen voor samenhang en solidariteit. De Commissie zegt dat het goed is om te privatiseren om buitenlands kapitaal aan te trekken. En in water betekent dat of de grote multinationale ondernemingen (diezelfde die in de expert groepen van de Commissie zetelen) of private equity fondsen.  De rest van de brief is een grote geloofsbelijdenis. Dat “regulatory framework” dat een goede basis voorziening moet garanderen was niet aanwezig toen de Commissie de privatisering afdwong in Griekenland. En nog steeds niet maar toch heeft de Griekse regering besloten de privatisering door te zetten en 51% van de aandelen te verkopen deze herfst. Burgers en vakbonden zoeken naar alternatieven en zullen zich verzetten.

Blauwdruk voor water

En het gaat verder.  Eind 2012 presenteerde de Europese Commissie de Blauwdruk Water voor het behoud van Europese wateren. Daarin worden geen nieuwe wetten en regels aangekondigd, maar worden maatregelen voorgesteld die kunnen helpen bij de uitvoering van de Kaderrichtlijn Water.  Er staan goede zaken in om de kwaliteit van het water te waarborgen. Maar: de Europese Commissie stelt in de blauwdruk bijvoorbeeld vast dat de wereldwijd groeiende watermarkt in 2020 naar schatting een omvang van 1 biljoen euro zal bereiken. Door gebruik te maken van de nieuwe, belangrijke marktmogelijkheden kan Europa op wereldniveau in toenemende mate een leidende rol spelen in watergerelateerde innovatie en technologie, alsdus de Commissie. Dit is Europees taalgebruik dat de ware intenties van de Commissie verbergt. Deze  blauwdruk is doordrenkt van het marktdenken. Voorstellen voor slimme meters en de mogelijkheid van handel in waterrechten maken er onderdeel van uit.  In Euro-speak wordt dat alles gevangen onder de kop “structurele hervormingen”.  De Europese regeringsleiders, ook de Belgische, stemmen in met dergelijke grote lijnen als onderdeel van het Europese beleid van besparingen.  Veel maatschappelijke organisaties, vooraanstaande economen en de vakbonden vragen om een ander beleid waarin rechten en solidariteit voorop staan.

Een Europes Burgerinitiatief voor water als een mensenrecht

EPSU en haar aangesloten vakbonden, ook in Belgie, en gesteund door het EVV, organisaties tegen armoede, milieuorganisaties en vele anderen een Europees burgerinitiatief Right2Water begonnen. In 2010 werd het recht op water officieel erkend in een resolutie van de Verenigde Naties als mensenrecht. Middels het burgerinitiatief willen EPSU en het brede maatschappelijke front ervoor zorgen dat de Europese Commissie toegang tot water en sanitaire voorzieningen voor alle Europeanen garandeert, van haar marktgebaseerde aanpak afstapt en zich meer focust op rechten van de burger. Een Duitse komiek heeft er een leuk programma over gemaakt. Op de Duitse zender ZDF vertelde hij over de geheime plannen van de Europese Commissie om water te privatiseren zoals gemeld door Monitor. En dan doet hij aan het einde van zijn programma iets opmerkelijks. Hij zegt dat hij de website van het initiatief in beeld wilde brengen onder aan het scherm. Dat mocht niet. De regels van de publieke omroep verbieden dat schijnbaar. Hij zegt: maar een auto kunnen we wel in beeld brengen. Hij loopt naar de auto, haalt er een wit karton uit draait het om en legt het voor op de auto.  Het laat de website van het initiatief zien: www.right2water.eu/nl (maar dan de Duitse versie) De volgende dag hadden al meer dan 100,000 mensen het initiatief getekend. Als we een miljoen handtekeningen ophalen staat ons initiatief op de agenda van de Europese Commissie. Zij moet er dan op reageren.  Burgers kunnen er een duidelijk signaal mee afgeven.

Tekenen is heel simpel. Ga naar www.right2water.eu/nl  of ga direct naar https://signature.right2water.eu/oct-web-public/?lang=nl Onderaan op steunbetuiging clicken het land uitkiezen, formulier invullen.  Nu ik dit schrijf hebben al meer dan 700.000 mensen getekend. Ook u kunt helpen. Teken, verspreid het bericht onder uw kennissenkring en help mee om met dit allereerste officiele Europese Burgerinitiatief ooit, water als mensenrecht en publiek goed in de EU erkend te krijgen. Samen met honderdduizenden andere burgers in de EU kunnen we onze stem laten horen.

Jan Willem Goudriaan

Werkzaam bij EPSU European Federation of Public Service Unions