Toen Ronald Reagan zijn filmcarrière na de Tweede Wereldoorlog in het slop zat trad hij in dienst van General Electric. Met zoete praatjes over verwarming en verlichting drong hij miljoenen Amerikaanse gezinnen binnen via de opmars van de huisbioscoop. Diezelfde Reagan zou later de Amerikaanse energiemarkt totaal liberaliseren waardoor zijn oude bazen de ongebreidelde winsten van de neoliberale revolutie konden optimaliseren. Zijn Britse evenknie Maggie Thatcher zou intussen de nationale energiesector “ongenadig aan spaanders hakken” en de “kruistocht voor het volkskapitalisme” voltooien.

Bij ons vormde Electrabel zich achter de façades van de vrije concurrentie, begin jaren negentig ondersteund door het paarsgroene beleid, om tot een monstermonopolie. De Belgische verankering van Electrabel spreidde het bed van de nationale stroomkampioen met als enig streven: cashen!
Eerlijke concurrentie (wat een heerlijke versluiering van de realiteit) zou leiden tot lagere tarieven en een betere dienstverlening. Ik herinner me maar al te goed hoe familie en vrienden me probeerden overtuigen van deze weg naar het energieparadijs.
Waarom vertelde burggraaf Etienne Davignon onomwonden de waarheid over de lagere energieprijzen die er nooit zouden komen, terwijl socialistisch voorman Steve Stunt zijn kiezers blaaskes wijsmaakte?
Want de goedgelovige consument – wij allen dus – kwam inderdaad van een koude Sinksenfoor thuis.
Tom De Meester wrijft het zout diep in de wonde: vandaag betalen we 43% meer voor electriciteit en gas werd 70% duurder!
De auteur beschrijft levendig hoe Electrabel het liberale knikkerspel – waarin de vetste brokken naar de vrije markt en aandeelhouders gaan en niet naar de lokale nutsbedrijven en intercommunales - speelt en beheerst.
Met een gezonde dosis verontwaardiging. Verontwaardiging die terecht zal overslaan op de lezer, de energiegebruiker.
Want voor onze ogen werd een roof gepleegd, waarbij levensnoodzakelijke behoeftes zoals gas en electriciteit, onderworpen werden aan de wetten van de private winst via “een Europese competititieve electriciteitsmarkt”.
In het boek spreekt een groot verlangen naar de jaren van meer sociale zekerheid en economisch houvast, naar de jaren voor de liberalisering, de jaren zonder opgelegde keuzevrijheid. Maar deze jaren zijn voorbij en de energiemarkt heeft zich losgemaakt van de samenleving. Op het ogenblik dat de CEO van Nestlé onomwonden verklaart dat het water mondiaal beter geprivatiseerd zou worden (en natuurlijk liefst beheerd door Nestlé zelf ter meerdere eer en glorie van op winst beluste aandeelhouders) komt de ontmaskering van de grote energiezwendel van Electrabel door Tom De Meester misschien juist op tijd.

Tijd om het tij te keren, tegen wind en stroom in.
De auteur drukt ons met feiten en argumenten en een “meeslepend” en boeiend verhaal bijna hardhandig met de neus op de grote inzet van de actuele sociale strijd.
De strijd tegen liberalisering en privatisering van mondiale publieke goederen en voor de herovering van het collectief beheer van onze levensnoodzakelijke behoeftes zoals energie. Kortom, de strijd tegen de “kolonisering van het publieke domein in dienst van de private winstmachine” – zoals de sociale beweging ATTAC het reeds verwoordde eind jaren negentig.
Ontnuchterend beschrijft de auteur ook de utopische grenzen van de huidige groene energierevoluties die zich blijven bewegen binnen de muren van de kapitalistische markten en competitiviteit en zich terug plooien op de geromantiseerde lokale leefgemeenschap. Het verhaal van de Duitse stroomrebellen (een prachtig woord) is grensverleggend en verhelderend. Een eye-opener zeg maar.
Zij willen opnieuw de eigendomsvraag stellen. Het gaat hen niet meer of minder om de “vermaatschappelijking” van de energieverzorging, zeg maar de “vermaatschappelijking van de grote concerns”. Het ultieme doel is de oprichting van openbare energiebedrijven, onder democratische controle van de bevolking, om te zorgen voor betaalbare en duurzame stroom.
Waarbij niet de winsten, maar mens en milieu voorop staat. Tom De Meester laat ons weer “durven dromen”, maar ook “ongehoorzaam” zijn. Want het gaat over “power”, “onze power”, over “power to the people”. John Lennon zou tevreden zijn.
Een dringende en vlot leesbare oproep om het stuur van de samenleving zelf in handen te nemen. Tom De Meester schreef een boek om te koesteren, maar ook om het verzet aan te wakkeren.
De grote energiezwendel. Electrabel & Co: missie volbracht.
Eens worden we allen Duitse stroomrebellen... Of in de woorden van de grote dichter Pablo Neruda: “Dan komt de dag dat wij licht en water, aarde en mens bevrijden. Dan zal het zijn: alles voor allen.”

Eric Goeman, woordvoerder Attac Vlaanderen, coördinator FAN, voorzitter Democratie 2000