Vorige week meldde De Morgen onder de kop “Cipiers moeten werken, ook als ze staken” dat Europa (sic) het niet langer pikt dat in de Belgische gevangenissen geen minimale dienstverlening wordt voorzien tijdens stakingen. In een brief aan de directie van de Federale Overheidsdienst Justitie zou Europa geëist hebben dat binnen de zes maanden een plan ter zake wordt ontwikkeld. Minister Turtelboom zag dit wel zitten en verklaarde prompt dat dit in het volgende bestuursakkoord zou worden ingeschreven. ACV’er Luc Neyrinck reageerde furieus: "De minimale dienstverlening is een inbreuk op het stakingsrecht en dat recht primeert". Bij dit alles moeten toch enkele kritische kanttekeningen worden gemaakt.

Europa ≠ de Raad van Europa

In de media werd unisono over “Europa” gerept. Het ongenoegen werd evenwel geventileerd door het European Committee for the Prevention ofTorture (CPT) (http://www.cpt.coe.int). Dit comité heeft niets te maken met de Europese Unie van Herman Van Rompuy, maar werd opgericht onder de auspiciën van de Raad van Europa wat toch een slok op de borrel scheelt. Zo is het Europese Hof van Justitie hier niet bevoegd (want dat gaat alleen over Unierecht).

Waarschijnlijk slaat de eis van het CPT op een van de vorige landenrapporten waarin men niet mals is voor België. Wanneer in de gevangenissen het werk wordt neergelegd, worden de taken van de penitentiaire ambtenaren overgenomen door de politie. Deze zijn echter niet voor deze taak opgeleid en er zijn berichten over vermeende mishandelingen van gevangenen (http://www.cpt.coe.int/documents/bel/2010-24-inf-fra.pdf).

Het feit dat hieraan nu zoveel aandacht  wordt besteed, is eigenaardig. De grieven zijn immers al vrij lang bekend. Zo werd hieraan reeds door Fatik (een tijdschrift voor strafbeleid en gevangeniswezen) in 2011 een speciaal nummer gewijd. Ondertussen is een en ander zelfs geregeld. Zo heeft minister van Justitie De Clerck een protocolakkoord gesloten over het verloop van stakingen. Zijn opvolger, Annemie Turtelboom, vindt dit evenwel te soft en wil minimale dienstverlening (Zie Vr. en Antw Senaat, 27 januari 2011, Vr. 833).

Kan dat?

Zelfs het Freedom of Association Committee van de ILO aanvaardt dat gevangenispersoneel eventueel minimale dienstverlening moet presteren. Heeft Turtelboom dan een punt? Het overnemen van de taken door de politie is een vorm van minimale dienstverlening. Als er in het raam van een dergelijke operatie zaken gebeuren die niet door de beugel kunnen, ligt de fout bij de minister die de politie niet de correcte opleiding geeft.

Indien de politie niet meer moet tussenkomen en de penitentiaire beambten zelf zullen moeten instaan voor de bewapening tijdens collectieve acties, is de kans vrij groot dat elke vorm van sociale dialoog zal uitgesloten worden in de toekomst. Het drukkingsmiddel (= de mobilisatie van de politie) valt immers weg. Een dergelijke situatie zou in strijd kunnen zijn met rechtspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens dat bepaalt dat het stakingsrecht van ambtenaren wel mag worden beperkt, maar dat zij dan de mogelijkheid moeten hebben om op een andere wijze hun rechten te kunnen verdedigen (arrest Satilmis van 17 juli 2007). En daarover wordt niet gerept.

Twee maten…

Het is eigenaardig dat sommige aanbevelingen van comités van de Raad van Europa enthousiast worden gevolgd en andere niet. Zo heeft het EuropeanCommittee of Social Rights een advies afgeleverd waarin de tussenkomst van de rechter in collectieve conflicten aan de kaak wordt gesteld. Deze blaam voor België werd bevestigd door de Raad van Ministers op 4 april 2012. In de pers verscheen niets en twee jaar later is er geen enkele minister met de zaak bezig. Eigenaardig, want arbeiders stemmen en gevangenen niet. Maar misschien stemmen arbeiders wel voor de verkeerde partijen.

Patrick Humblet - 31 maart 2014 (eerder gepubliceerd op Vonk.org)