Tientallen hedgefondsen (door sociale bewegingen zoals de onze steevast 'vulture-funds' (aasgierfondsen) genoemd) voelen zich geschaad door de afschaffing van overheidssubsidies of door de herstructurering van de staatsschulden in Europa. In naam van de bescherming van hun investeringen, vallen ze nu dus Staten aan door de overheden te dagen voor grensoverschrijdende rechtbanken van koophandel. Wat staat er op het spel: honderden miljoenen euro’s schadevergoeding . Ze nemen als eerste doelwitten de zwaksten, Spanje , Griekenland en Cyprus, en gebruiken dezen als test-case. Indien ze deze processen winnen is het hek van de dam en zullen ze in hun onstuitbare brutale arrogantie ook andere landen aanvallen.

Zullen de EU-burgers, na de bezuinigingen, ook deze rekening nog betalen voor de crisis veroorzaakt door het grote geld: de speculanten en beleggers zelf?

Bovenop het beleid van besparingen, doemt voor de landen van Zuid-Europa een nieuwe bedreiging op aan de horizon: de zaken die aanhangig gemaakt werden door de speerpunten van de financiële industrie, de hedgefunds en andere beleggingsconglomeraten (waarvan de pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen nog steeds de grootsten zijn) voor ondoorzichtige handelsrechtbanken, waarbij ze proberen te profiteren van verdragen die procedures voorzien ter "bescherming van de belegger". Hedge funds (speculatiewolven) die zich geschaad voelen door schuldsanering door overheden of doordat de overheid een einde stelt aan subsidies voor bepaalde sectoren, spelen nu in op de "eerlijke en billijke behandeling” van beleggers om toch nog hun gram te halen.

Griekenland, Cyprus en Spanje zijn op die manier de doelgroep waartegen in beroep wordt gegaan bij diverse "rechtbanken" voor arbitrage door particuliere bedrijven, waarbij dezen honderden miljoenen euro's eisen. Deze rechtszaken kunnen de voorboden zijn van een nieuwe golf van soortgelijke procedures die alle Europese landen treffen. Een nieuw rapport van het Transnational Institute en het Corporate Europe Observatory, getiteld "Profiteer van de crisis - hoe bedrijven en zakenadvocaten winst maken ten koste van Europese landen die getroffen zijn door de crisis" [1] slaat alarm .

Wanneer het volk speculanten moet vergoeden

“De waarden van beleggingen” (het gaat hier wel degelijk over “financiële waarden” en niet over “morele waarden” want speculatiewolven hebben geen moraliteit) van de klagende bedrijven verminderden door diverse maatregelen die de Europese regeringen tijdens de crisis troffen, hetgeen zij nu bestempelen als een vorm van "indirecte onteigening". Ze gaan dus nu op zoek naar honderden miljoenen schadevergoeding. Ze zijn overtuigd dat je “geen omelet kunt bakken zonder eieren te breken”, maar willen nu nog eens de gedaalde waarden van hun roekeloze beleggingen door de gebroken eieren laten vergoeden.

Voor alleen al de nu bekende procedures bedraagt het totaal € 677.000.000 voor Spanje en € 1.000000000 voor Cyprus .

Er lopen inderdaad voor 677 miljoen euro claims tegen de Spaanse staat vanwege buitenlandse bedrijven (in meerderheid hedgefondsen) die investeerden in Spanje toen het land al zeer diep in de crisis zat. Nu wordt de Spaanse staat aangeklaagd vanwege intussen gewijzigde energiesubsidies.

Intussen heeft de Spaanse overheid in 2013 al miljoenen euro uitgegeven aan advocaatskosten om zichzelf te kunnen verdedigen tegenover de duurste advocatenkantoren. In het geheel hebben 13 “investeerders” de Spaanse staat aangeklaagd: 2 uit Duitsland, 2 uit Denemarken, 2 uit Engeland, telkens een uit Nederland; Luxemburg; Benelux; Engeland & VS; Engeland & Duitsland; Engeland, Italië en VS; Engeland, Frankrijk en Italië.

Het van Griekenland geëiste bedrag is niet bekend. Burgers van deze landen, die al een keer getroffen werden door sociaal ingrijpende bezuinigingsmaatregelen, die op hun beurt hebben geleid tot een ernstige verslechtering van hun levensstandaard, moeten mogelijks een tweede keer de rekening betalen. Deze keer niet voor de redding van Europese banken, hetgeen al voldoende is om te revolteren, maar nu nog eens om de speculanten zelf te vergoeden. De onbeschaamdheid van de financiële industrie kent geen grenzen.

Zuidelijke landen, getroffen door de financiële crisis - met name Argentinië – hebben al ervaren hoe deze "vulture funds" proberen de situatie te misbruiken door het goedkoop opkopen van de schulden van deze landen, om zich daarna tegen deze landen te keren voor de rechtbanken van koophandel .

De stappen die zo ondernomen worden zijn verleidelijker als investering, dan de bestaande geschillen tussen staten en bedrijven, en worden meestal beslist door ad hoc arbitrage - mechanismen - ,vaak in het voordeel van commerciële belangen en zonder rekenschap te moeten geven aan wie dan ook .

Klachten van beleggers tegen bezuinigingen op subsidies

Dit is precies de situatie die Griekenland meemaakte naar aanleiding van de financiële crisis die begon in 2009. De overeenkomst voor de herstructurering van de Griekse schuld is grotendeels ten goede gekomen aan de belangen van privé-schuldeisers.

Een aanzienlijk deel van de internationale financiële bijstand eindigde in de zakken van Franse of Duitse banken: 77% van de 207.000.000.000 ontvangen Europese hulp belandde, direct of indirect, gewoon in de schoot van de financiële sector zelf en werd niet gebruikt om de sociale noden van een verarmde Griekse bevolking te ondersteunen.

De sociale afbraak is dan ook enorm. De Griekse economie is 30% kleiner dan in 2008 (bij het begin van de crisis) en het inkomen is gemiddeld 35% lager. De werkloosheid is opgelopen tot 27% en de jeugdwerkloosheid zelfs tot 60%. Het minimuminkomen is met 25% verlaagd. De salarissen in de publieke diensten zijn intussen met 40% gekrompen en de pensioenuitkeringen zijn met een derde gekort.

De stijgende werkloosheid in het land en de koppeling van ziekteverzekeringen aan jobs maakten dat vandaag 800.000 mensen zonder toegang tot gezondheidszorg leven en afhankelijk zijn van humanitaire organisaties zoalsMédecins du Monde.

Omdat ook op gezondheidsprogramma’s van de overheid werd bespaard steken zeldzame infecties, zoals malaria, opnieuw de kop op. Die ziekte was sinds 1974 in geen enkel West-Europees land nog gesignaleerd.

En terwijl de inkomensongelijkheid met 10% gestegen is hebben de rijke Grieken hun vermogen veilig naar alle mogelijke fiscale paradijzen gebracht zoals Londen, Zürich en Amsterdam.

Dit lijkt echter nog niet genoeg voor investeerders als Poštová Bank van Slowakije, die nu Griekenland dagvaardt, noch voor enkele anderen die dreigen om hetzelfde te doen. Een van hen, Dart management, heeft al € 400.000.000 ontvangen in Athene na de Griekse overheid te hebben bedreigd met vervolging.

In Spanje zijn het paradoxaal genoeg de zware bezuinigingen ten koste van de gewone werkende mensen, door de regering beslist om het overheidstekort terug te dringen, die problemen geven. Zij zijn het doelwit van 22 investeerders in zeven afzonderlijke procedures. Ter zake gaat het over aanzienlijke afschaffing, als gevolg van de bezuinigingen, van de overheidssteun voor hernieuwbare energie. Deze schrapping is zeker te betreuren vanuit het standpunt van de strijd tegen de klimaatverandering, maar werd tegelijk sterk aangemoedigd door de grote Europese energiebedrijven. Het is wel verrassend dat alleen de internationale financiële actoren – en dus helemaal niet de Spaanse burgers, NGO’s of lokale KMO’s – over de wettelijke middelen beschikken om deze schrappingen te laten veroordelen .

En terwijl de aasgieren procederen wordt een sociaal model vernietigd.

De loonkosten in Spanje liggen nu lager dan de Duitse en een pak lager dan die van concurrerende landen als Frankrijk en Italië. Als gevolg daarvan investeerden autoproducenten vorig jaar ruim 1.500 miljoen euro in de productie van nieuwe modellen in Spanje.

Een Spaanse arbeider in de auto-industrie verdient vandaag gemiddeld 22,53 euro per uur. Niemand van ‘de grote vier‘ doet beter: Frankrijk, 36,35 euro, Duitsland 34,90 euro en Italië 26,63 euro. Werden in 2011 in Spanje nog 34 automodellen geproduceerd, dan zullen er dat in 2015 ruim 45 zijn.

Autofabrikanten aller landen: allen daarheen!

De zakenbank Natixis concludeerde daaruit dat Spanje vandaag de rol speelt die China in 1990 op zich had genomen. “Spanje is veroordeeld om het lagekostenland van Europa te blijven”. 

Sommigen noemen het land nu al “het kleine China van Europa”. Anderen wijzen op het ontstaan van een lagekosten-werkende-klasse, wiens inkomen hen veroordeeld tot goedkope budgetproducten en- diensten. 
Degenen die droomden dat Spanje - eens de nodige hervormingen doorgevoerd - snel zou moderniseren om aan te sluiten bij de eersteklasse landen kunnen waarschijnlijk voor lange tijd deze dromen opbergen. Zonder een sociale revolutie van onderop is dat onmogelijk. Daarom was de manifestatie, de Mars naar Madrid, van 2 miljoen mensen en de come-back van de indignado’s zeer belangrijk.
De rollen zijn verdeeld en binnen Europa leidt Spanje intussen de dans van een uitwijkeconomie binnen de Europese Unie, waar nog een paar multinationals actief zijn, die amper geld in het land laten, en waar een groeiende industriële sector floreert die voornamelijk buitenlands kapitaal aantrekt, dat profiteert van gunstige belastingregimes, die vooral de werkgevers bevoordelen en die steeds concurrentiëler wordt als gevolg van de lage lonen die er worden betaald.

Speculatieve weddenschappen lopen geen enkel risico

Vorig jaar al stelde het Transnational Institute en het Corporate Europe Observatory dit complexe systeem van investeringsovereenkomsten en de ermee verbonden scheidsgerechten reeds aan de kaak . Het zal voor de media te complex geweest zijn, want ze hebben er nauwelijks aandacht aan geschonken.

Het gaat over een geheim wereldje, dat in het algemeen zeer gunstig is voor bedrijven, totaal niet transparant, die het fortuin uitmaken van gespecialiseerde zakenadvocatenkantoren. Deze zakenadvocatenkantoren aarzelen niet om hun klanten aan te moedigen om staten te vervolgen, of om hun financiële transacties via derde landen af te sluiten, om zo van de maximale bescherming van beleggersovereenkomsten te kunnen genieten. Resultaat daarvan: overheden zien zich gedwongen om miljoenen aan juridische kosten te betalen, om niet nog meer schadevergoeding te moeten betalen aan de klagers.

Deze ondernemingen die vandaag Griekenland, Cyprus en Spanje voor rechtbanken van koophandel dagen zijn geen bedrijven uit de "reële economie", die echte investeringen hebben gedaan en waarvan de economische levensvatbaarheid in gevaar zou zijn gekomen. Het gaat in bijna alle gevallen om beleggingsfondsen, die bewust hebben gespeculeerd en erop hebben gewed dat, als deze speculatie mislukte, ze zich altijd nog konden keren tegen de betrokken staten. Onnodig te zeggen dat, of het nu gaat om "onteigening" of niet, de meesten hun comfortabele winsten blijven opdrijven. Het zijn de deelnemers aan het mondiale casino die de wetten van het casino, op maat gemaakt voor speculatiewolven, gebruiken tegen overheden die in naam van de vrije markt het casino hebben binnengehaald.

Geert Noels, mediaspecialist over financiële en economische onderwerpen, schrijft in zijn boek “Econoshock”: “Hedge funds zijn piraten op de financiële snelweg. De bedragen die vandaag in hefboomfondsen zijn geïnvesteerd, lijken op het eerste gezicht klein: slechts 1,5 biljoen dollar (1500 miljard); vergeleken met bijvoorbeeld meer dan 40 biljoen voor de klassieke pensioenfondsen en beleggingsfondsen samen. Maar op die manier onderschatten we de macht van de hedge funds: ze werken met een hefboomeffect, waardoor hun impact sterk vergroot. Gemiddeld drie tot vijf keer. Een waarde van 5 tot 8 biljoen dollar is dus iets waarheidsgetrouwer. De paradox is dat relatief kleine fondsen (tenminste op de schaal van de wereldwijde financiële activa) zijn uitgegroeid tot de belangrijkste spelers op de financiële markten.” (2)

Wat maakt hen dan tot piraten op de financiële snelweg?

Geert Noels: “Hefboomfondsen houden geen rekening met de fameuze black swans: onverwachte gebeurtenissen, die helaas geregeld voorvallen en de bestaande verhoudingen grondig door elkaar schudden. De managers van hefboomfondsen hebben vooral de grenzen van hun eigen financiële inkomsten verlegd. Vergeleken met hen zijn bedrijfsleiders en sportlui armoezaaiers” (3)

De mondiale toename van financiële -, wissel- en beursoperaties, aangedreven door de speculatieve transacties en de steeds verder geperfectioneerde arbitrage-operaties op basis van rente- en wisselkoersverschillen in combinatie met een steeds ongrijpbaarder handel in “futures”, termijncontracten en opties, heeft een financiële industrie voortgebracht die niet alleen een totaal eigen dynamiek volgt en in “real time” op wereldschaal opereert, maar ook steeds meer ingrijpt in de reële economie (productie, handel, arbeidsverdeling, herverdeling) en als “financiële markten” het beleid van overheden sturen en de democratische besluitvorming steeds meer bedreigen.

Deze financiële industrie is het aandrijfwiel voor de mondialisering waarbij ook de openbare financiën van nationale overheden steeds meer betrokken raken en de buitenlandse tegoeden van die landen. Deze internationale speculatiehorde kan in crisissituaties een zware wissel trekken op economieën, begrotingen en schuldenlasten.

Daardoor beheerst de financiële industrie, waaronder de brutale aasgierfondsen, die in zijn mondiale netwerk steeds meer nationale economieën heeft verstrikt, uiteindelijk onze samenlevingen. Zij beperken daardoor de macht van politieke overheden om zelf sociale keuzes te maken. Zo kan het dat grote speculanten, beleggersclubs zoals pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen, en hedgefunds meer en meer ons maatschappijmodel bepalen.

De jungle van bilaterale beleggersverdragen

Een belegger die vandaag Griekenland vervolgt, de Poštová Bank van Slowakije, kocht de Griekse schuld op begin 2010, toen het land reeds als bijna failliet werd aanzien. Idem voor Dart Management. In Spanje, begaven de meeste "investeerders", die zich nu tegen de regering keren, zich in de zonne-energiebusiness in 2010, of zelfs nog later . Een van hen, een fonds van de BNP Paribas groep genaamd Antin, nam haar participatie in de Spaanse zon maar pas in 2011.[4]

Op een moment dat het al heel duidelijk was dat de eurocrisis zou leiden tot een verlaging van de steun aan de sector. Achter een aantal van deze Luxemburgse of Nederlandse fondsen, die het land nu vervolgen, verbergen zich ook Spaanse zakenlieden en grote nationale bedrijven zoals de industriële groep Abengoa.

Aan de orde: de jungle van bilaterale investeringsovereenkomsten tussen de landen van de Europese Unie lijkt alleen maar ten goede te komen aan bepaalde private financiële belangen. Een Slowaakse bank, grotendeels in handen van Cyprioten, vervolgt Griekenland. Terwijl een Grieks fonds Cyprus vervolgt, en dat alles omwille van de maatregelen die aan deze landen werden opgelegd door de "Trojka" (Internationaal Monetair Fonds , de Europese Centrale Bank en de Europese Commissie) ...

Niets van dat alles lijkt echter de overheden van de Europese Unie af te schrikken. Ze zijn zelfs nog bereid om de rechten van de beleggers in de onderhandelingen voor een toekomstige handelsovereenkomst tussen Europa en de Verenigde Staten te verbreden en versterken (Transnationale Handelsovereenkomst die op dit ogenblik onderhandeld wordt door Europees Commissaris Karel De Gucht).

Wie is intussen bezig met het algemeen welzijn van de burgers?

Intussen draait het casino op volle toeren en worden aandrijvers van de crisis, de aasgierfondsen, uiteindelijk nog de winnaars door het gebruik van de jungle van bilaterale beleggersverdragen.

De overheden “ondergaan” de scheidsgerechten en delen van de Europese werkende bevolking – en intussen werkloze bevolking – vervallen steeds meer in “sociale onzekerheid”.

Hedgefondsen of aasgierfondsen staan boven de staten. Laten we ze “buiten de staten” zetten en gewoon verbieden. Niemand heeft behoefte aan piraten op de snelweg, ook niet op de financiële snelweg.

Maar dat zal volgens de Europese Commissie en het IMF indruisen tegen de regels van de vrije markt zeker?

Eric Goeman - 3 april 2014 

Voetnoten
[1] Profiting from crisis - How corporations and lawyers are scavenging profits from Europe’s crisis countries.

[2] Geert Noels, “Econoshock – Hoe zes economische schokken uw leven fundamenteel zullen veranderen.” Uitgeverij Houtekiet

[3] Geert Noels, “Econoshock” – Uitgeverij Houtekiet

[4] Het bedrag van de gevraagde vergoeding is niet bekend .