Mussolini was geobsedeerd door de stiptheid van de treinen. Een mogelijke verklaring was dat zijn echtgenote hem ooit eens zou bedrogen hebben met een stationschef. Se non è vero… De reden waarom senator Bellot (MR) in de geest van de Duce een wetsvoorstel heeft ingediend tot beëindiging van ongepaste en niet aangezegde werkonderbrekingen (sic) dat in de praktijk vooral de spoormannen viseert, is waarschijnlijk vooral ideologisch geïnspireerd (al was het maar omdat in zijn thuisbasis, Rochefort, een station in geen velden of wegen te bekennen is).

Het wetsvoorstel

Het uitgangspunt van het wetsvoorstel (Parl. St. Senaat 2010-2011, nr. 422/1) is dat de burger een consument is van de overheid. Deze wordt soms geconfronteerd met het wegvallen van een dienst door een werkonderbreking en kan dan naar compensatie fluiten. Het wetsvoorstel wil bij het afsluiten van een beheersovereenkomst met een openbare dienst (NMBS, De Post, …) drie bepalingen in het contract inlassen:

- De minimale prestaties die moeten worden gewaarborgd door de dienstverlener;

- De financiële sanctie in geval van belemmering van continuïteit van de dienst;

- De regels inzake terugbetaling aan de cliënten die vooraf diensten hebben betaald die niet werden geleverd.

De formulering is nogal categoriek zodat de indiener zich ertoe genoodzaakt zag een amendement in te dienen waarbij er aan herinnerd werd dat het voorstel niet bedoeld is om het stakingsrecht opnieuw ter discussie te stellen (sic). Men wil officieel alleen komaf maken met wilde stakingen, dus met niet aangekondigde acties in strijd met de protocolakkoorden die de bonden verplichten om een staking een bepaalde tijd op voorhand aan te zeggen.

De commotie

Het blauwe fabriekje (MR/VLD) heeft een lange traditie van antisyndicale parlementaire initiatieven. Wijlen Jean Gol dweilde stad en land af met voorstellen om de vakbonden te muilkorven. Na zijn dood nam de zelfverklaarde mensenrechten activist Louis Michel de fakkel over, hierin nu gevolgd door lieden als François Bellot. Langs Vlaamse zijde worden in de regel hand- en spandiensten geleverd door VLD-mandatarissen van verschillend pluimage. Het voorstel Bellot dat werd gesteund door Nele Lijnen (VLD) kreeg deze maal evenwel ook de handtekening van Etienne Schouppe (CD&V) waardoor plots een veel breder draagvlak werd gecreëerd. Met de collaboratie van NV-A werd de tekst uiteindelijk zelfs goedgekeurd in de Senaatscommissie.

Naar een Prestatiewet in de publieke sector?

Volgens de parlementaire voorbereiding zou de regeling een toepassing zijn van de Wet betreffende de prestaties van algemeen belang in vredestijd van 19 augustus 1948 (aka de Prestatiewet):

“Een verplichte continue dienstverlening is geen nieuwigheid, aangezien een wet al sinds 1948 de taken van algemeen belang in vredestijd regelt. De wet van 19 augustus 1948 betreffende de prestaties van algemeen belang in vredestijd maakt het immers mogelijk om bij een staking of een lock-out de vereiste maatregelen te nemen teneinde aan de vitale behoeften van het land te kunnen voldoen”.

Men gaat echter veel te kort door de bocht. Na de bevrijding van België gold er een algemeen stakingsverbod. In 1948 werd dit opgeheven maar als tegenprestatie werd voor de particuliere sector – in de publieke sector was staken sowieso ondenkbaar/onmogelijk op dat moment – een regeling uitgewerkt om het hoofd te bieden aan zekere vitale behoeften en/of om sommige dringende werken uit te voeren. Dit betekent bv. dat een procedure voor het stil leggen van een productie-eenheid voor het uitbreken van een conflict wordt afgesproken. Dit mag echter niet worden verward met minimale dienstverlening (wat het voorstel echt wil). Toegepast op de NMBS (waarvoor de Prestatiewet nu niet geldt) betekent dit dat in geval van werkonderbreking de trein niet mag stoppen midden in de weiden, maar moet doorbollen tot een station. Het impliceert echter niet dat er nog minstens één trein per uur moet rijden. Indien men de Prestatiewet had willen kopiëren, dan had men de procedures beter moeten uitwerken. Nu dreigt verwarring door het bewust creëren van een flou artistique. Zo blijkt de kwade trouw van de politici o.a. uit het feit dat ze de minimale prestaties willen laten omschrijven door de top van bv. NMBS, daar waar de Prestatiewet deze laat vastleggen door een paritair samengestelde commissie. De vakbonden worden  buiten spel gezet en dat is ook de bedoeling.

Het paard van Troje?

In de media werd verwonderd gesignaleerd dat Rudy De Leeuw gepikeerd reageerde. Was het niet normaal dat wilde stakingen worden verboden bij het spoor? Moeten wij niet vermijden dat mensen door enkele raddraaiers ’s avonds niet thuis geraken? De  reactie van de ABVV-voorzitter was echter zeer terecht. Men zet de deur open voor veel meer dan het officieel beoogde doel. Vandaag de spoormannen, morgen de Post, de loodsen en de luchtverkeersleiders, overmorgen …de metaalsector, de chemie, enz. tot het stakingsrecht volledig is geliquideerd.

In 1910 schreef Louis de Brouckère een stuk naar aanleiding van een stakingsverbod voor Franse spoorarbeiders: “Assurer la commodité de la bourgeoisie, devient la loi suprême à laquelle on sacrifie sans hésitation les nécessités les plus impérieuses de la vie des travailleurs”. Er is niets nieuws onder de zon.

Patrick Humblet - 10 april 2014 (eerder verschenen op vonk.org)