De Verenigde Naties (VN) stemmen op donderdag 27 oktober in New York over een historische resolutie om in 2017 onderhandelingen op te starten over een verbodsverdrag op kernwapens. België, dat tien tot twintig Amerikaanse kernwapens op zijn grondgebied heeft liggen, verzet zich echter hevig tegen het opstarten van onderhandelingen over een kernwapenverbod. ‘België moet dringend het roer omgooien en zijn verzet tegen het opstarten van onderhandelingen staken’, stelt de Belgische Coalitie tegen Kernwapens [1].

De kernwapenstaten en hun bondgenoten, waaronder België, reageerden tijdens de besprekingen in New York uitgesproken vijandig op de idee van een kernwapenverbod. België steunde onvoorwaardelijk de reactionaire lijn van de kernwapenstaten en onderschreef een verklaring van 24 NAVO-landen waarin opnieuw de zogenaamde “progressieve benadering” naar voren werd geschoven als het alternatief voor een verbodsverdrag. Deze benadering is louter een recyclage van oude voorstellen die al meer dan twee decennia op tafel liggen en niet geïmplementeerd worden. ‘België claimt “effectieve” en “realistische” voorstellen te doen, maar stelt enkel zaken voor die al bewezen hebben niet of onvoldoende te werken. 
Het simpelweg herhalen van oude voorstellen, zonder een concreet stappenplan om deze op korte termijn te realiseren, is niet progressief of realistisch maar een conservatieve verankering van de status quo’, stelt Willem Staes van de Belgische Coalitie tegen Kernwapens.


Het kan nochtans anders: de kans is reëel dat Nederland zich, onder sterke parlementaire druk, minstens zal onthouden bij de stemming over de resolutie. EU-lidstaten als Zweden, Oostenrijk, Ierland en Malta kondigden aan de resolutie te zullen steunen. De jongerenvoorzitters van de vijf grootste Vlaamse partijen en meer dan 200 artsen steunen ook deze resolutie. Zeventien Nobelprijswinnaars roepen eveneens op onderhandelingen te starten.

Logische volgende stap

Een nieuw verbodsverdrag is geen revolutionaire stap en staat niet gelijk aan onmiddellijke volledige ontwapening. Het is een logische volgende stap in een gradueel proces dat leidt tot een toekomstige kernwapenconventie en volledige nucleaire ontwapening. Een verbodsverdrag stigmatiseert kernwapens en verhoogt zo de druk op de kernwapenstaten (die via grootschalige en dure moderniseringsprogramma’s van hun nucleaire arsenalen duidelijk maken niet geïnteresseerd te zijn in ontwapening) om volledig te ontwapenen, en heeft een onmiddellijke en concrete impact op de financiering van kernwapens. Het is geen doel op zich maar een extra drukkingsmiddel en kan dus onderhandeld worden zonder medewerking van de kernwapenstaten. 

Een verbodsverdrag is een noodzakelijk extra duwtje om ervoor te zorgen dat de “progressieve” voorstellen nu ook echt uitgevoerd worden, en is dus een noodzakelijk complement voor de progressieve agenda. Een nieuw verbodsverdrag heeft bovendien een positieve impact op het internationaal veiligheidsklimaat. Het versterkt het non-proliferatieverdrag (NPV), dat berust op een grand bargain: de kernwapenstaten beloofden volledig nucleair te ontwapenen in ruil voor de belofte van de niet-kernwapenstaten om geen kernwapens te verwerven. Dit akkoord komt steeds meer onder druk te staan door de frustraties van de niet-kernwapenstaten over de niet-ingevulde beloftes van de kernwapenstaten. Een nieuw verbodsverdrag verhoogt de druk op kernwapenstaten om effectief en volledig te ontwapenen, herstelt de legitimiteit van het NPV, en verkleint zo het gevaar op een nieuwe nucleaire wapenwedloop.

Juiste kant van de geschiedenis

Kernwapens zijn immorele massavernietigingswapens zonder grenzen. Het gevaar op een nucleaire ontploffing met wereldwijde catastrofale humanitaire gevolgen is urgent en reëel. Sinds 1945 is er veelvuldig sprake geweest van het bijna-gebruik (bewust of incidenteel) van kernwapens, en ontkwam de wereld maar op het nippertje aan een nucleaire ramp of oorlog. Militaire experts waarschuwen daarnaast voor diefstal of nucleaire cyberhacking door terroristen. De enige manier om dit gevaar te vermijden, is het verbieden en elimineren van kernwapens. 

België moet dus dringend het roer omgooien en zijn verzet tegen het opstarten van onderhandelingen staken. Ons land moet vervolgens op constructieve wijze deelnemen aan het multilateraal onderhandelingsproces in 2017. ‘Een nieuw verbodsverdrag is geen radicale stap, maar een logische volgende bouwsteen naar een kernwapenvrije wereld. Aan België de keuze: volhardt het in de nucleaire status quo, of kiest het er alsnog voor aan de juiste kant van de geschiedenis te staan?’, besluit Pieter Teirlinck van de Belgische Coalitie tegen Kernwapens.  

Pax Christi Vlaanderen - 26 oktober 2016

De Belgische Coalitie tegen Kernwapens is een samenwerkingsverband tussen verschillende Vlaamse en Franstalige vredesorganisaties, waaronder Agir pour la Paix, CNAPD, Links-Ecologisch Forum (LEF), Pax Christi Vlaanderen en Vrede vzw. Zie www.nonukes.be