Een radicaal groen-links standpunt over de klimaatproblematiek (update 12.4.22)

LEF (Links Ecologisch Forum ) is lid van de Klimaatcoalitie en  staat dus ten volle achter alle geweldloze acties om het publiek te sensibiliseren en de druk op de politici uit te oefenen. Daarnaast ligt het, als radicaal groen-linkse beweging, op onze weg te graven naar de grond van de zaak. Zonder te beweren de waarheid in pacht te hebben, willen wij ingaan op fundamentele oorzaken van de klimaatcrisis en enkele eisen aan onze regering(en) naar voor schuiven.

Oorzaken van de klimaatcrisis

De fundamentele oorzaak ligt volgens ons in de ongebreidelde winsthonger van het kapitalisme dat steeds meer economische “groei” en consumptie vereist. Ondanks technologische efficiëntieverbeteringen, blijft de totale milieudruk stijgen.

Dit economisch systeem vereist een continue groei van het Bruto Nationaal Product (BNP.) Zaken zoals rampen, ongelukken, transport van garnalen verre landen om ze te laten pellen enz. doen allemaal het BNP groeien. Deze oneconomische groei is een congenitale en ongeneeslijke ziekte van het systeem.

Sociale gevolgen van de klimaatopwarming

Naast de goed gekende gevolgen, zoals aantasting van de biodiversiteit en de stijging van de zeespiegel willen wij de sociale gevolgen van de klimaatopwarming benadrukken.
Niet alleen in het Zuiden (verwoestijning, overstromingen …) maar ook bij ons worden de zwaksten en de minst bedeelden de grootste slachtoffers.
Bejaarden en jonge kinderen lijden het meest onder de frequentere hittegolven en de daaraan gekoppelde hoge ozonconcentraties.

Klimaat en vrede

De klimaatopwarming  maakt hele gebieden in het zuiden onleefbaar, met als gevolg conflicten tussen veehouders en landbouwers en maatschappelijk ontwrichtende migratie.

Omgekeerd heeft de productie en het gebruik van wapens ongetwijfeld een aanzienlijke impact op de klimaatopwarming. Deze impact wordt op de internationale klimaattoppen niet besproken.  

Wat te doen?

Wij zijn realistisch genoeg om te beseffen dat een fundamentele verandering van het economisch systeem, het overschakelen op een ecologische economie (die o.i. niet te verzoenen is met het kapitalistisch systeem) niet op korte termijn zal gebeuren.

Dit belet niet dat er binnen het bestaande bestel een reeks zinvolle maatregelen kunnen genomen worden, richting duurzame consumptie en productie.

Campagnes voor individuele gedragsverandering zoals sommigen in  de milieubeweging voeren verdienen alle steun. Dit zal echter niet volstaan. Structurele maatregelen zijn vereist om van een echte transitie te kunnen spreken.

Als politieke beweging spitsen wij ons toe op de maatregelen die onze regeringen zouden moeten nemen.

Het overheidsbeleid zou meer en anders dan nu het geval is, energiebesparing en alternatieve energieproductie moeten aanmoedigen.

Inzake energiebesparing moet het huidig beleid hervormd worden. Fiscale stimuli voor bvb. isolatie van woningen komen grotendeels de mensen ten goede die het niet nodig hebben, terwijl het de minstbedeelden die het meeste steun nodig hebben niet bereikt (Mattheus effect). Het belastinggeld kan beter besteed worden aan rechtstreekse subsidies of prefinanciering van isolatie van woningen of vervanging van energievretende oude toestellen, in de eerste plaats voor de laagste inkomenscategorieën. Bij nieuwe sociale woningen mogen alleen passieve gebouwen neergezet worden.

De overheid zou duurzaamheid in de productnormen moeten opleggen in de strijd tegen de wegwerpmaatschappij.

Daarnaast moet de overheid massaal investeren in goedkoop, efficiënt en milieuvriendelijk openbaar vervoer. Individueel wegvervoer en luchtvaart moeten sterk ontmoedigd worden.

Alternatieve (milieuvriendelijke) energieproductie d.m.v. zonnepanelen, windenergie, geothermie en  warmtekrachtkoppeling moet krachtig ondersteund worden. Ook moet wetenschappelijk onderzoek naar deze energieproductie prioritair ondersteund worden.

Valse oplossingen moeten vermeden worden.

Kernenergie biedt geen soelaas: Niet alleen is er geen goede oplossing voor het kernafval en is de beschikbaarheid van uranium net als voor olie een eindig verhaal, daarnaast zijn er minder gekende nadelen zoals de gigantische milieuvernietiging bij de ontginning, met grote nadelen voor de omwonenden (meestal inheemse volkeren). Minder bekend is dat de CO₂ uitstoot van de kernenergie, wanneer alle stadia van de productie in rekening gebracht worden, niet minder is dan bij elektriciteitsproductie met fossiele brandstoffen via een moderne warmtekrachtkoppelingsintallatie. De toekomst van de energieproductie en –distributie ligt in de ontwikkeling van slimme, gedecentraliseerde netten. Kernenergie heeft hier niets te bieden.
Wij gaan dus voluit voor het behoud van de kernuitstap.

Ethanol als biobrandstof wordt vaak geproduceerd op basis van voedsel (graan, maïs) dat aldus duurder wordt, tot onbetaalbaar voor de minst begoeden. Jean Ziegler, voormalig VN Rapporteur voor het Recht op Voedsel, noemde dit een misdaad tegen de mensheid. Biobrandstoffen van de eerste generatie, die dus rechtstreeks in concurrentie staan met de voedselproductie, brengen dus geen soelaas.

Arbeid vs. Milieu?

Door milieuvernietigende productie terug te schroeven of niet op te starten, sneuvelen ongetwijfeld jobs. Voor de werknemers die aldus hun job verliezen is dit een pijnlijke zaak, waarover zeker niet geringschattend mag gedaan worden. Het verlies dat mensen aldus lijden moet volledig gecompenseerd worden door te putten uit de ruime winsten die de werkgevers in deze industrietakken geboekt hebben en door degelijke maatschappelijke opvang.

In zijn geheel genomen is een milieuvriendelijke productie echter niet nadelig voor de globale tewerkstelling. Zowel de OESO als het Europees Vakverbond hebben becijferd dat een milieuvriendelijk beleid een aanzienlijke toename van het aantal arbeidsplaatsen met zich meebrengt.
Begeleiding, omvormingsprogramma’s en sociale dialoog zijn essentieel om de duurzaamheidstransitie ook rechtvaardig te maken.

En tenslotte: onze regering moet afstappen van het Bruto Binnenlands Product als maatstaf van economische groei en overstappen op indexen van maatschappelijke ontwikkeling, die rekening houden met ecologische duurzaamheid, menselijke ontwikkeling en subjectief welzijn.


De Stuurgroep van LEF

Datum 12  april 2022